6 października 2022 r. zakończyło się 50. posiedzenie Senatu. Izba rozpatrzyła na nim 11 ustaw, 2 odrzuciła, do 7 wprowadziła poprawki.

Senat wybrał też 30 ławników Sądu Najwyższego drugiej kadencji. Są to: Robert Burek, Radosław Jeż, Marek Molczyk, Mariusz Wilczyński, Jarosław Gałkiewicz, Arkadiusz Sopata, Przemysław Wiszniewski, Małgorzata Figa-Tomińska, Joanna Lasko, Stanisław Adamski, Magdalena Bielska, Sylwia Bogusz, Izabela Fularz, Grzegorz Gołębiowski, Piotr Kaliszek, Grzegorz Kolek, Andrzej Kompa, Roman Piotrowski, Jarosław Płuciennik, Sława Rafalak, Anna Schmidt-Fic, Robert Szczerbaniak, Urszula Szrek-Adamska, Anita Czarniecka, Sławomir Majdański, Sławomir Majewski, Jolanta Puacz-Olszewska, Monika Szafraniec, Ewa Topór-Nawarecka, Grzegorz Wiśniowski. Ławnicy mają objąć swoje funkcje 1 stycznia 2023 r. i pełnić je do 31 grudnia 2026 r.

Ustawy odrzucone przez Senat.

Ustawa o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) zmienia sposób określania wysokości odszkodowania za wywłaszczenia nieruchomości pod inwestycje publiczne, np. Centralny Port Komunikacyjny. Odszkodowanie za wywłaszczenie ma być powiązane z wartością rynkową nieruchomości. Będzie do niego dodawany bonus pieniężny, wynoszący bazowo 20% wartości nieruchomości i 40% wartości budynków zlokalizowanych na jej terenie i wartości lokalu mieszkalnego. Będzie można wystąpić do sądu cywilnego z roszczeniem o szkodę rzeczywistą w zakresie szerszym niż ta wynikająca z odszkodowania.

Ustawa o zmianie ustawy o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych (projekt rządowy). Ma ona zapewnić powszechny dostęp do szybkiego internetu. Pozwoli na wdrożenie bezpłatnej bazy danych o dostępności szerokopasmowego internetu – Systemu Informacyjnego o Dostępie do Usług Stacjonarnego Internetu Szerokopasmowego (SIDUSIS) – bez której obywatele nie mają dostępu do informacji o tym, czy mogą skorzystać z wybudowanych sieci szerokopasmowych, a jeśli ich nie ma – jaka jest oferta dostępu do internetu szerokopasmowego w ich okolicy i z kim należy się skontaktować, aby zawrzeć umowę. Z kolei przedsiębiorcy telekomunikacyjni nie dysponują wiedzą o pustostanach, a więc punktach adresowych, w których nie znajdą klientów. SIDUSIS pozwalałby na oznaczanie lub odznaczanie danego punktu adresowego jako pustostanu. Ma on również umożliwiać m.in. zgłaszanie potrzeb na usługi zapewniające stacjonarny szerokopasmowy dostęp do internetu, wyszukiwanie dostawców, którzy mogą je świadczyć, i automatyczne ich powiadamianie. Nowela przewiduje środki m.in. na wdrożenie i utrzymanie publicznego, nieodpłatnego SIDUSIS, a także na wyznaczanie w urzędach gmin tzw. koordynatorów szerokopasmowych.

Ustawy przyjęte z poprawkami.

Izba wprowadziła 24 poprawki do ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy). Senatorowie zdecydowali o utrzymaniu obowiązującego przepisu, zgodnie z którym minimalny podatek dochodowy obejmuje swym zakresem podmioty, które w roku podatkowym osiągnęły udział dochodów ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych w przychodach innych niż z zysków kapitałowych w wysokości nie większej niż 1%, nie zaś jak uchwalił Sejm w wysokości 2%. Postanowili też skreślić przepisy przewidujące utrzymanie obowiązywania podwyższonych stawek podatku VAT w wysokościach odpowiednio 23%, 8%, 7% oraz 4% zarówno w odniesieniu do 2023 r., jak również do okresu od 1 stycznia 2024 r. do końca roku, w którym suma wydatków na obronność jest wyższa niż 3% wartości PKB. Skreślono ponadto przepisy dodane w trakcie prac sejmowych, gdyż wykraczają one poza materię projektu ustawy. Pozostałe przyjęte zmiany mają charakter doprecyzowujący, legislacyjny i redakcyjny. Nowela wydłuża z 31 października do 31 grudnia 2022 r. stosowanie tarczy antyinflacyjnej. Utrzymane zostają czasowo obniżone stawki VAT w odniesieniu do żywności, paliw silnikowych, gazu ziemnego, energii elektrycznej i cieplnej, nawozów i innych środków wspomagających produkcję rolniczą. Nowela utrzymuje stawki VAT na poziomie 8% (stawka obniżona) i 23% (stawka podstawowa) w 2023 r. i następnych latach. Wysokość stawek VAT zostanie uzależniona od poziomu wydatków na obronę, stawki będą utrzymywane, dopóki łączne wydatki na obronność będą utrzymywać się powyżej 3% PKB. Ustawa zawiesza ponadto na 2 lata (2022–23) przepisy o minimalnym podatku dochodowym, uchyla przepisy o tzw. ukrytej dywidendzie, a zmienia te w sprawie obowiązku dokumentacyjnego w zakresie tzw. pośrednich transakcji rajowych i odnoszących się do polskiej spółki holdingowej (PSH). Ustawa zmienia również przepisy dotyczące podatku od przerzuconych dochodów, rozliczania kosztów finansowania dłużnego w kosztach podatkowych i opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek (tzw. estoński CIT).

Senatorowie z 13 zmianami, głównie legislacyjnymi, doprecyzowującymi i redakcyjnymi, poparli ustawę o zmianie niektórych ustaw w celu uproszczenia procedur administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców (projekt rządowy). Ustawa przewiduje przyspieszenie wydawania decyzji i usprawnienie postępowań, m.in. dzięki upowszechnieniu postępowania uproszczonego, milczącego trybu załatwienia sprawy, elektronizacji, a także zniesieniu 2-instancyjności w wybranych postępowaniach (1 strona postępowania, postępowanie dowodowe o nieskomplikowanym charakterze, decyzje wydawane głównie na podstawie dokumentów dołączonych do wniosku lub informacji z publicznych rejestrów). Ustawa wprowadza ogólny wyjątek od zasady 2-instancyjności, zgodnie z którym od decyzji wydanej w pierwszej instancji nie będzie przysługiwało odwołanie. Nowela przewiduje ponadto upowszechnienie stosowania prostych formularzy urzędowych, składanie wniosków on-line i ograniczenie liczby składanych wniosków, a także wydłużenie terminu wypełniania obowiązków przez przedsiębiorców i osób fizycznych w wypadku niektórych procedur administracyjnych.

Izba z 4 poprawkami przyjęła ustawę o zmianie ustawy o charakterystyce energetycznej budynków oraz ustawy – Prawo budowlane (projekt rządowy). Jedna z nich przewiduje, że świadectwa charakterystyki energetycznej przekazane przed dniem wejścia w życie ustawy zachowują ważność przez okres, na jaki zostały sporządzone. Kolejna doprecyzowuje, że wskazanie adresu poczty elektronicznej jest obligatoryjne we wniosku o wpis do wykazu osób uprawnionych do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej. Nowela dostosowuje polskie prawo do przepisów Unii Europejskiej w sprawie charakterystyki energetycznej budynków. Wprowadza obowiązek sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej każdego budynku indywidualnego czy wielorodzinnego. Rozszerza zakres wymagań kontrolnych systemów ogrzewania i klimatyzacji na systemy o mocy ponad 70 kW. Umożliwia powszechny dostęp do podstawowych informacji zawartych w świadectwach charakterystyki energetycznej gromadzonych w centralnym rejestrze. Inwestorzy (deweloperzy i inwestorzy indywidualni) w wypadku niektórych grup budynków będą musieli dołączać świadectwa charakterystyki energetycznej budynków do zawiadomienia o zakończeniu budowy lub do wniosku o udzielenie pozwolenia na użytkowanie. W określonych budynkach nowela wprowadza obowiązek montażu systemów automatyki i sterowania zgodnie z przepisami unijnymi.

Senat wprowadził 74 poprawki, głównie legislacyjne i doprecyzowujące, do ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców energii elektrycznej w 2023 roku w związku z sytuacją na rynku energii elektrycznej (projekt rządowy). Senatorowie postanowili, że limit zużycia prądu objęty niższą ceną będzie określany na podstawie liczby dzieci w danej rodzinie. Na każde uczące się dziecko do 26. roku wyniesie on 0,5 MWh ponad ustalony w ustawie limit 2 MWh. Do 3,6 MWh zwiększono limit w wypadku gospodarstw domowych z osobami z niepełnosprawnościami. Rozszerzyli także katalog uprawnionych do wsparcia o domy kempingowe, altany działkowe w rodzinnych ogrodach działkowych, w przypadkach wspólnego pomiaru, z uwzględnieniem w nich maksymalnego zużycia energii elektrycznej wyższego niż 2 MWh, wyliczany jako iloczyn 250 kWh i liczby działek w danym rodzinnym ogrodzie działkowym. Zgodnie z senackimi poprawkami wsparcie otrzymają też mikro-, mali i średni przedsiębiorcy, z uwzględnieniem maksymalnego zużycia energii elektrycznej w wysokości 20 MWh. Wyższe wsparcie otrzymają też osoby ogrzewające swoje domy pompą ciepła zasilaną elektrycznie, dla których maksymalne zużycie energii elektrycznej wyniesie 6 MWh. Senatorowie rozstrzygnęli ponadto, że w wypadku części wspólnych budynków wielolokalowych ustalenie limitu zużycia energii elektrycznej będzie uzależnione od liczby lokali mieszkalnych i wyposażenia w windę. Limit wyniesie 50 kWh na 1 lokal mieszkalny w wypadku budynku bez dźwigu, a 50 kWh na 1 lokal mieszkalny i 3500 kWh na 1 dźwig w wypadku budynku posiadającego windę. Zdecydowali też, że ustawa obejmuje swym zakresem również podmioty zajmujące się dystrybucją energii elektrycznej. Senatorowie przywrócili dodatek elektryczny dla gospodarstw domowych wykorzystujących energię pochodzącą z mikroinstalacji. Ustawa przewiduje wsparcie dla odbiorców energii elektrycznej w gospodarstwach domowych, w tym lokali o charakterze zbiorowego mieszkania, węzłów cieplnych, oświetlenia budynków mieszkalnych, garaży, domów letniskowych w ogródkach działkowych. Za stosowanie w rozliczeniach z odbiorcami cen energii elektrycznej zamrożonej na poziomie cen z 2022 r. przedsiębiorstwom energetycznym prowadzącym działalność gospodarczą w zakresie obrotu i dystrybucji energii elektrycznej będzie przysługiwać rekompensata. Ustawa wprowadza limity zużycia energii, dla których będą obowiązywać stawki z 2022 r.: 2 MWh rocznie dla gospodarstwa domowego, 2,6 MWh dla gospodarstw domowych z osobami z niepełnosprawnościami i 3 MWh w przypadku rodzin z Kartą Dużej Rodziny i rolników. Ustawa wprowadza też jednorazowy dodatek elektryczny dla gospodarstw domowym, w których głównym źródłem ogrzewania jest energia elektryczna. Wysokość dodatku elektrycznego wynosi 1 tys. zł, a w przypadku rocznego zużycia powyżej 5 MWh – 1,5 tys. zł.

Z 20 poprawkami senatorowie przyjęli ustawę o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy). Mają one na celu podwyższenie wysokości świadczeń na pokrycie kosztów utrzymania dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej spokrewnionej (do 1489 zł miesięcznie), w rodzinie zastępczej zawodowej lub niezawodowejalbo rodzinnym domu dziecka (do 2267 zł miesięcznie). Poprawki zwiększają także wysokość dodatku na dziecko z orzeczoną niepełnosprawnością, a także na dziecko umieszczone w rodzinie zastępczej zawodowej na podstawie ustawy o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich. Nie może być on niższy niż 1133 zł miesięcznie. Z 4100 zł do 4500 zł podwyższają ponadto wysokość minimalnego wynagrodzenia przysługującego zastępczej rodzinie zawodowej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka. Przyjęte zostały poprawki zmniejszające liczbę dzieci, które można umieścić w tym samym czasie w regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej (z 30 do 14) i w interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym (z 20 do 14). Senackie zmiany eliminują też limity zawierania umów, na podstawie których ustanawia się zastępcze rodziny zawodowe. Ustawa wprowadza – z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego – rejestr dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej i osób, które osiągnęły pełnoletność, przebywając w pieczy zastępczej. Umożliwia powrót do dotychczasowej rodziny zastępczej, rodzinnego domu dziecka, placówki opiekuńczo-wychowawczej albo regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej osobie, która opuściła już te formy pieczy i zaczęła usamodzielnianie, ale z różnych powodów chciałaby wrócić do pieczy zastępczej. Ma ułatwić adaptację dziecka, w szczególności powyżej 7 lat, w nowej rodzinie adopcyjnej. Pracownikowi, który przyjął dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie jego przysposobienia, przysługiwać będzie urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego, ojcowskiego i rodzicielskiego. Zmiany w zasadach przekształceń rodzin zastępczych niezawodowych w zawodowe i podpisywania umów z nowymi rodzinami zastępczymi zawodowymi i prowadzącymi rodzinne domy dziecka ułatwią podpisywanie umów ze starostą innym niż właściwy ze względu na miejsce zamieszkania rodziny zastępczej.

Izba wprowadziła 23 poprawki do ustawy o medycynie laboratoryjnej (projekt rządowy). Rozszerzają one zakres wykonywania zawodu diagnosty laboratoryjnego o możliwość udzielania informacji diagnostycznej i wprowadzają definicję tego określenia, a zakres czynności medycyny laboratoryjnej – o udział w zespołach diagnostyczno–terapeutycznych i konsultacyjnych. Przewidują, że czynności medycyny laboratoryjnej będą wykonywane w zakładach patomorfologii i jednostkach organizacyjnych publicznej służby krwi. Senackie poprawki skracają ponadto okres przejściowy – z 31 grudnia 2028 r. do 31 grudnia 2026 r. – w którym ukończenie innego kierunku niż analityka medyczna lub diagnostyka laboratoryjna będzie uprawniało do wykonywania zawodu diagnosty laboratoryjnego. Skreślają przepis umożliwiający uznanie przez ministra zdrowia dorobku naukowego lub zawodowego za równoważny ze zrealizowaniem programu szkolenia specjalizacyjnego w danej dziedzinie medycyny laboratoryjnej. Ustawa określa zasady i warunki wykonywania czynności medycyny laboratoryjnej, wykonywania zawodu diagnosty laboratoryjnego oraz nadzoru i kontroli laboratoriów. Osobami uprawnionymi do samodzielnego wykonywania czynności medycyny laboratoryjnej w laboratorium będą: diagnosta laboratoryjny, lekarz mający prawo wykonywania zawodu i specjalizację I lub II stopnia w dziedzinie analityki lub mikrobiologii, lub diagnostyki laboratoryjnej, lekarz ze specjalizacją II stopnia w dziedzinie mikrobiologii i serologii, lekarz z tytułem specjalisty w dziedzinie diagnostyki laboratoryjnej lub mikrobiologii lekarskiej. Diagności laboratoryjni będą mieli możliwość wykonywania zawodu w ramach praktyki zawodowej. Ta forma udzielania świadczeń zdrowotnych jest przystosowana do prowadzenia działalności leczniczej osobiście i, w zależności od jej zakresu, nie wymaga spełniania wszystkich wymagań organizacyjnych, stawianych podmiotom leczniczym. Minister zdrowia będzie mógł – na wniosek osoby legitymującej się dorobkiem naukowym lub zawodowym na podstawie opinii ekspertów – uznać ten dorobek za równoważny ze zrealizowaniem programu szkolenia specjalizacyjnego. Diagności laboratoryjni, których dorobek zostanie uznany przez ministra zdrowia, będą mogli przystąpić do egzaminu specjalizacyjnego i uzyskać tytuł specjalisty w danej dziedzinie diagnostyki laboratoryjnej. Specjalizacja będzie dofinansowywana ze środków budżetu państwa. Ustawa wprowadza również m.in. przepisy umożliwiające wykonywanie zawodu diagnosty laboratoryjnego w formie 1-osobowej działalności gospodarczej jako indywidualna praktyka diagnosty laboratoryjnego i grupowa praktyka diagnostów laboratoryjnych.

Senat przyjął z 1 zmianą legislacyjną ustawę o zmianie ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych oraz ustawy o ochronie roślin przed agrofagami (projekt rządowy). Nowela wdraża unijne przepisy do polskiego prawa, mające m.in. zwiększyć efektywność nadzoru nad artykułami rolno-spożywczymi, w tym kontrolę żywności sprzedawanej w sklepach internetowych. Nowelizacja zmienia zasady funkcjonowania Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (IJHARS). Precyzuje również wymagania weryfikowane i nadzorowane przez nią w dziedzinie kontroli sprzedaży żywności prowadzonej na odległość, w szczególności za pośrednictwem internetu, oraz wprowadzenie instytucji anonimowego pobrania próbki. W nowelizacji definicję artykułów rolno-spożywczych uzupełniono o pasze dla zwierząt domowych, wprowadzono definicję zakupu kontrolnego. Nowela umożliwia uzyskanie pomocy policji przy przeprowadzaniu kontroli przez organy IJHARS, pobieranie próbek do kontroli oznakowania czy wykonywania fotografii kontrolowanych artykułów rolno-spożywczych, a także stosowanie sankcji w związku z nadzorem nad wprowadzaniem do obrotu materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością.

Ustawy przyjęte bez poprawek.

Ustawa o zasadach realizacji programów wsparcia przedsiębiorców w związku z sytuacją na rynku energii w latach 2022–2024 (projekt rządowy) wprowadza możliwość przyjęcia przez Radę Ministrów programów pomocowych dla określonych grup przedsiębiorców, w przypadku których prowadzenie działalności gospodarczej jest zagrożone z powodu dodatkowych kosztów wynikających ze znaczącego wzrostu cen energii elektrycznej i gazu ziemnego. Ustawa określa ramy dla programów rządowych, przyjmowanych w drodze uchwały Rady Ministrów. Limit wydatków na realizację tych programów w 2022 r. wyniesie 5 mld zł. Programy będą realizowane m.in. ze środków Funduszu Rekompensat Pośrednich Kosztów Emisji.

Ustawa o zmianie ustawy – Prawo oświatowe oraz ustawy o finansowaniu zadań oświatowych (projekt senacki) urealnia kwotę refundacji dowozu do placówek oświatowych dzieci z niepełnosprawnościami należną rodzicom. Zgodnie z przepisami gmina ma obowiązek zapewnić dzieciom z niepełnosprawnościami bezpłatny transport i opiekę w czasie przewozu do najbliższego przedszkola czy oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej lub szkoły albo zwrot kosztów przejazdu ucznia i opiekuna na zasadach określonych w umowie, zawartej między wójtem (burmistrz, prezydent miasta) a rodzicami lub opiekunami, jeżeli oni zapewniają dowożenie. Rodzicom przysługuje zwrot kosztów przewozu dzieci, młodzieży i uczniów według algorytmu, w którym jedną z 3 zmiennych jest średnia cena jednostki paliwa w danej gminie, określana na każdy rok szkolny przez radę gminy. Nowelizacja przewiduje, że zwrot kosztów jednorazowego przewozu będzie – tak jak obecnie – następował w wysokości określonej według wzoru z 3 zmiennymi, ale stawka za kilometr przejazdu, określana przez radę gminy, nie będzie mogła być niższa niż określona w przepisach wydanych na podstawie ustawy o transporcie drogowym. Zgodnie z nią minister infrastruktury wydaje rozporządzenie w sprawie zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy.